Nitqin anatomik-fizioloji mexanizmi iki hissədən ibarətdir. Mərkəzi nitq aparati və periferik nitq aparati. Hər iki aparat bir-biri ilə six əlaqədədir. Mərkəzi nitq aparatı baş beyində yerləşir və o, baş beyin qabığından (daha çox sol yarımkürə), qabıqaltı düyünlərdən, ötürücü yollardan, beyin kökünün (uzunsov beynin) nüvəsindən və tənəffüs, səs və artikulyasiya əzələlərinə gedən sinirlərdən ibarətdir. Qabıqaltı düyünlər nitqin ritm, temp və ifadəliliyinə təsir göstərir. Baş beyin qabığı danışıq üzvləri ilə iki cür sinir yolları ilə əlaqədardır: mərkəzəqaçan və mərkəzdənqaçan sinirlər.Pereferik nitq aparatı 3 şöbədən ibarətdir : tənəffüs, səs və artikulyasiya aparatından. Nəfəs şöbəsinə ağ ciyərlər, bronxlar, traxeya köks qəfəsi daxildir.
Səsin yaranması zamanı səs telləri yumulmuş vəziyyətdə olur. Nəfəsvermə nəticəsində hava axını həmin yumulmuş səs tellərinin büküşləri arasından keçərk onları bir qədər kənara itələyir. Səs telləri özünün elastikliyi və səs keçidini daraldan vəziyyətinə qayıdır. Beləliklə də, yumulma və açılma o vaxta qədər davam edir ki, səs törədən hava axınının təzyiqi dayandırılsın. Başqa sözlə, fonasiyada (səslənmə) səs tellərinin rəqslənməsi, köndələn istiqamətdə, yəni yuxarı və aşağıya deyil, daxilə və xaricə tərəf hərəkət edir. Nəticədə, səs tellərinin rəqslənməsi ətraf mühitə ötürülərək danışıq səsi kimi qavranılır.Artikulyasiyada ən əsas üzv dildir. Dil ön, orta, arxa olmaq üzrə üç hissədən ibarətdir. Dilin ən mütəhərrik və fəal hissəsi onun ön hissəsidir.Dil böyük kütləvi əzələdir. Çənələrin yumşalmış vəziyyətində o ağız boşluğunu tamamilə tutur.
1-Üst dodaq; 2-Sərt damaq; 3-Dilçək; 4-Yanaq;
5-Udlaq; 6- Damaq xətdi; 7-Alt dodaq.